• Doç.Dr. Nisa ÇETİN KARGIN

Akupunktur Nedir?

Latince acus (iğne) ve puncture (batırmak, delmek) kelimelerinden oluşan Akupunktur, vücut yüzeyinde bulunan akupunktur noktalarının çok ince iğneler batırılarak iğnelenmesi ile hastalıkların tedavi edilmesini amaçlayan bir uygulamadır. Yaklaşık olarak 3000 yıl önce Çin’de geliştirilmiş, günümüzde birçok sağlık sorununda etkili bir uygulama olsa da özellikle ağrı tedavisinde oldukça etkili bir yöntem olarak modern tıp tekniklerine bilimsel veriler ışığında entegre edilerek kullanılmaktadır.

Geleneksel Çin tıbbı, akupunkturu vücudunuzdaki yollardan (meridyenler) geçtiğine inanılan enerjiyi qi (çi) olarak adlandırmaktadır. Vücudumuzda 2000’den fazla akupunktur noktası bulunmaktadır. Bu enerji akışındaki kesinti hastalıklara yol açar. Belirli noktalara akupunktur tedavisi yapılması ile bu akış düzeltilmekte ve sağlıklılık hali desteklenmektedir.

Akupunktur Nasıl Etki Etmektedir?

Akupunkturun etkinliği geleneksel Çin Tıbbı’na göre vücudumuzda kan gibi dolaşan Qi adı verilen hayat enerjisinin düzgün ve dengeli olmasının sağlanması temeline dayanır. Düzgün ve dengeli akışı olan Qi enerjisi hormonal, sinirsel ve fonksiyonel tüm sistemlerin bütünsel olarak iyi işlemesi ve sağlıklı olma durumunu oluşturur. Aslında Geleneksel Çin Tıbbı Qi akışının özelliklerine göre bir tanı metodu da içermektedir. Ancak günümüzde akupunkturistler genellikle modern tıp yöntemlerine tanı koyarak tedavi planlamaktadırlar. Vücuda iğnelerin uygulandığı tanımlanmış akupunktur noktaları incelendiğinde bu noktaların damar ve sinir ağından zengin alanlar olduğu saptanmıştır. Akupunktur noktaları ciltte dar cilt altına doğru daha genişleyen koni şeklindedir ve basmakla hafif ağrılı yerlerdir. Her bir akupunktur noktasının olduğu yer, yakın alanı ve uzak bölgelere etkileri vardır. Akupunktur tedavisinde bu noktalar özelliklerine ve yerleştikleri meridyene göre kullanılır. Özellikle sistemik etkili denilen akupunktur noktaları hastalığın nedenine göre seçilen ve tedavi etkinliğini arttıran noktalardır. Akupunktur noktalarının vücutta oluşturdukları etkilerin incelendiği pek çok klinik çalışmada, incelenen akupunktur noktasının uyarımı ile antiromatizmal, ağrı kesici, sakinleştirici, anidepresan özellikle kimyasal maddelerin artması veya azalması sağlanabildiği gibi, damarların genişlemesi/daraltılması, barsak hareketlerinin düzenlenmesi, kalp ritminin düzenlenmesi, ödemin azaltılması, bağışıklığın düzenlenmesi, kas gevşemesi sağlanması gibi pek çok etkiyi yaratmak mümkündür.

Akupunktur Hangi Hastaların Tedavisinde Kullanılır?

Çin tıbbından günümüze kadar gelmiş olan bu uygulama birçok hastalığın tedavisinde kullanılmaktadır. Özellikle uygulandığı başlıca hastalıklar ve rahatsızlıklar şu şekildedir:
• Baş ağrısı ve migren
• Fibromyalji
• Sırt ağrısı, boyun ağrısı ve kas ağrısı
• Diz ağrısı
• Adet krampları
• Sindirim sistemi hastalıkları
• Psikiyatrik problemler (Depresyon)
• Solunum yolu rahatsızlıkları
• Alerjiler
• Hamilelik rahatsızlıkları
• Bağışıklık sistemi sorunları
• İrritabl bağırsak sendromu
• Zayıflama
• Sigara bırakma
• Kabızlık
• Sınav stresi

Akupunkturun tedavisi nasıl uygulanır?

Akupunktur seans sayısı ve sıklığı hastanın şikayetleri ve genel sistem muayenesinin ardından kişiye özel olarak yapılır. Haftada 1 veya 2 gün olarak başlayan tedavi genellikle 8 ile 20 seans arasında bitirilebilmektedir. Uygulama steril çelik akupunktur iğneleri ile yapılır ve bir seans yaklaşık 20 dakika sürer. Sakin bir ortamda yapılan tedaviler etkinliği arttırır. Ayrıca yine bir akupunktur uygulama şekli olan elektroakupunktur da kanıta dayalı tıp açısından oldukça etkin bir uygulama olup akupunktur iğnelerinden alçak frekanslı akımların verilmesi ile gerçekleştirilir.

Kulak akupunkturu kulağın dedektör denen tarayıcı cihazlarla taranarak cil direncinde farklılık bulunan hastalıkla ilgili alanlara iğne batırılması ile gerçekleştirilir. Geleneksel Çin Tıbbında tarif edilen standart noktaların yanısıra Batı tıp ekollerinden kaynaklı Nogier akupunkturu ile tedaviyi tamamlamak mümkündür. Kulakta elektroakupunktur yapılmamakla birlikte etkinin uzatılmak istendiği hastalarda kalıcı iğne uygulaması da yapılabilir.

Akupunktur Tedavisi Sırasında Oluşabilecek Riskler Nelerdir?

Akupunktur tedavisi akupunktur konusunda eğitimli ve tecrübeli bir akupunkturist tarafından steril tek kullanımlık iğnelerle yapıldığında risk çok düşüktür. En sık yan etkiler iğnelerin batırıldığı alanda ağrı hissi, kanama, morarmadır. Tek kullanımlık iğnelerle infeksiyon riski çok azalmıştır. Ancak kanama eğilimi olan hastalar, pıhtılaşma bozukluğuna yol açan hastalığı olanlar, kan sulandırıcı kullananlarda daha fazla kanama ve morarma olabileceği için daha fazla komplikasyon olabilir. Metal allerjisi olanlarda veya iğne uygulanan yerde infeksiyon gelişmiş kişilerde akupunktur önerilmez. Kalpte pacemakerı olanlarda elektroakupunktur uygulaması yapılırsa pacemakerın işlevinde bozulmaya neden olabilir. Hamilelerde akupunktur uygulanırken daha dikkatli olunmalıdır, bazı noktaların uyarılması kanama ve erken doğuma neden olabilir.

Akupunktur Tedavisi Öncesinde Nelere Dikkat Edilmelidir?

Akupunktur tedavisi öncesinde herhangi özel bir hazırlık yapılmasına gerek yoktur. Bazen baygınlık hali, hastalanıyor gibi hissetme, baş dönmesi, mevcut şikayetlerde kötüleşme olabilmektedir.